Son Dakika:
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve Azerbaycan Ekonomi Bakanı Mikail Cabbarov, Ankara'da bir otelde düzenlenen 'Türkiye- Azerbaycan İş Forumu'nun Genel Oturumu'nda bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Azerbaycan iş dünyası ile Türk iş hayatının mensuplarını bir araya getiren toplantının ilişkileri daha da güçlendirecek bir adım olduğuna inandığını belirtti.
Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliğinden (OİB) yapılan açıklamaya göre, Türkiye'nin dış satımının 15 yıldır üst üste lider sektörü olan otomotivde kasım ayı ihracatı geçen senenin aynı ayına kıyasla yüzde 6 gerileyerek 2,5 milyar dolar oldu. Türkiye ihracatında ilk sırada yer alan sektörün geçen ay, ülke ihracatından aldığı pay ise yüzde 11,8 olarak gerçekleşti. Ocak-Kasım 2021 döneminde otomotiv dış satımı ise geçen senenin aynı aylarına göre yüzde 16 artarak 26,4 milyar dolara ulaştı. Bu süreçte ortalama aylık ihracat ise 2,4 milyar dolar olan sektör, Türkiye dış satımında yine ilk sırada yer aldı. Kasımda en büyük ürün grubu olan "tedarik endüstrisi" ihracatı yüzde 13,5 artarak 1 milyar 29 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. "Binek otomobil" ihracatı yüzde 17 azalarak 834 milyon dolar, "eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar" dış satımı yüzde 39 azalarak 328 milyon dolar, "otobüs-minibüs-midibüs" ihracatı yüzde 9 artarak 156 milyon dolar ve "çekiciler" ihracatı da yüzde 113 artarak 147 milyon dolar oldu. Tedarik endüstrisinde en fazla ihracat yapılan ülke olan Almanya'ya ihracatta yüzde 9 artış görülürken, yine önemli pazarlardan ABD'ye yüzde 21, Birleşik Krallık'a yüzde 13, Rusya'ya yüzde 28, Polonya'ya yüzde 23, Belçika'ya yüzde 40, Hollanda'ya yüzde 43 ihracat artışı, İspanya'ya yüzde 19, Fas ve Slovenya'ya yüzde 27'şer ihracat düşüşü yaşandı. Binek otomobillerde önemli pazarlardan Fransa'ya yüzde 27, İtalya'ya yüzde 46, İsrail'e yüzde 28,5, Slovenya'ya yüzde 39, Polonya'ya yüzde 51, İsveç'e yüzde 26,5 ihracat düşüşü, İspanya'ya yüzde 21, Birleşik Krallık'a yüzde 13, Mısır'a yüzde 47, Fas'a yüzde 17, İrlanda'ya yüzde 30 ihracat artışı kaydedildi. Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlarda ise Birleşik Krallık'a yüzde 38, İtalya'ya yüzde 61, Slovenya'ya yüzde 55, Belçika'ya yüzde 56, Almanya'ya yüzde 38, İspanya'ya yüzde 62 ihracat düşüşü, Fas'a yüzde 191 ihracat artışı gerçekleşti. Otobüs-minibüs-midibüs ürün grubunda en fazla ihracat yapılan ülkeler olan İtalya'ya yüzde 124, Almanya'ya yüzde 46, Fransa'ya yüzde 35 artış, Azerbaycan'a yüzde 68 düşüş görüldü. EN BÜYÜK PAZAR ALMANYA'YA YÜZDE 12 ARTIŞ Kasımda en büyük pazar olan Almanya'ya yüzde 12 artışla 393 milyon dolarlık ihracat yapılırken, Fransa'ya yüzde 11 düşüşle 291 milyon dolar, Birleşik Krallık'a ise yüzde 16 azalarak 223 milyon dolar ihracat kaydedildi. İtalya'ya yüzde 29, Slovenya'ya yüzde 41, Belçika'ya yüzde 26, Hollanda'ya yüzde 21, İsveç'e yüzde 47 ihracat düşüşü, buna karşılık ABD'ye yüzde 11, Mısır'a yüzde 31, Rusya'ya yüzde 44 ve Romanya'ya yüzde 25 ihracat artışı olduğu kayıtlarda yer aldı. Ülke grubu bazında en büyük pazar olan Avrupa Birliği (AB) ülkelerine ihracat yüzde 10 azalarak 1 milyar 633 milyon dolar olurken, AB ülkelerinin toplam ihracattaki payının yüzde 64,5 olduğu belirlendi. Kasımda Afrika ülkelerine ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi'ne yüzde 13'er, Bağımsız Devletler Topluluğu'na yüzde 30,5 ihracat artışı, Diğer Avrupa ülkeleri ve Orta Doğu ülkelerine yüzde 17'şer ihracat düşüşü oldu. Açıklamada görüşlerine yer verilen OİB Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, otomotiv endüstrisinin kasım ayı ihracatında düşüş yaşamasına rağmen 2,5 milyar dolar ihracatla bu yılki ortalamanın üzerinde bir rakama ulaştığını ifade etti. Tedarik endüstrisi ihracatının çift haneli arttığını, binek otomobil ve eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ihracatının ise çift haneli düşüş gösterdiğini belirten Çelik, "Ülkeler bazında Almanya, ABD ve Mısır'a yönelik çift haneli ihracat artışlar kaydettik. Pandemi öncesindeki son 3 yıllık ihracat ortalaması 30 milyar dolar olan sektörümüzün geçen yılki ihracatı pandemi nedeniyle 25,5 milyar dolara gerilemişti. Bu yılı ise yaklaşık 29 milyar dolar ihracatla kapatmayı planlıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Aran'ın yayında öne çıkan ifadeleri şunlar oldu: Bu dönemi elbirliğiyle yönetmeye çalıştık. Dilimiz döndüğünce yeni ekonomik modeli anlamaya çalıştık ve desteğimizi sunmaya çalıştık. Kısa vadede bu model için yapılacaklar üzerinde çaresiz kalıyoruz. Bu önemli bir açmazdı. Bildiğimiz tek enstrüman faiz olduğu için hep faizi konuştuk. Yeni Bakan Nureddin Nebati, Dolmabahçe'de bizleri topladığında 'Faizi unutuyorsunuz, faiz dışında ne yapabileceğimizi' konuşalım mesajı verdi. Dün akşamki tedbirlerle birlikte Döviz’deki kazanımı TL'de kalarak sağlayacak bir enstrüman oldu. Biz Dolmabahçe'deki toplantıda dövize endeksli tahvil diye not almıştık. Yeni ekonomik modelin başarısı için ortam yaratıldı. Dün tarihi bir gün oldu, trendin kırıldığı bir gün oldu. "90 günlük fırsat penceresi" Hazine'ye yük bir iki çeyrek sürebilir, sonrasında normalleşme olur. Dün bize yeni modelin başarısı için bir fırsat penceresi açıldı. 90 günlük bir fırsat penceresi açılmış oldu. Umarım bu sefer bu fırsatı iyi kullanırız. Yatırım araçlarını çeşitlendirmek bizim görevimiz. Sürekli kamunun bir finansal ürün tasarlaması doğru değil. Sanırım faiz dışında bir imkan olduğunu göstermek için böyle bir enstrüman yaratıldı. Ama bankacılık için bizim görevimiz yaratıcı olarak yatırım araçlarını çeşitlendirmek. En uzun vadenin 60 gün olması çok doğru değil. Eğer bunu 90 güne çıkarıp müşterilerimizi ikna edersek önemli bir kazanım olur. Çünkü vade uyumsuzluğu baskı yaratıyordu. Fakat bunu yaşayarak göreceğiz. Vatandaşın 90 günlük mevduata nasıl tepki vereceğini bilmiyoruz. Aslında müşterilerimizin yapmadığı bir şey değil. Ama kararlılık göstermeleri gerekiyor. Bu öngörülebilirliğin bir testi olacak. Ürün çok yeni. Mutlaka içinde birtakım değiştirilmesi gereken yanlar olabilir. Bunu ileride konuşuruz diye düşünüyorum. "1,75 milyar dolar bozuldu" Dün akşamdan sabah 10'a kadar 1,75 milyar dolarlık döviz bozuldu. İhtiyaç sahiplerinin almasıyla kur 13'te dengelendi. Sağlıklı bir durum. Yıl sonuna kadar bu dengede gider ve kura bakmayız diye umut ediyorum. Son düşüş yabancı para sahiplerinin TCMB'den daha güçlü olduğunu gösterdi. Asıl önemli olan piyasanın ikna olması. Biz bize kaldığımızda bir sorun görmüyorum. Yabancılar bile olsa artık döviz üzerinde bir risk yok. Fırsat penceresi açıldı ama iletişime dikkat etmemiz gerekiyor. Vatandaşın doğru bilgilendirilmesi gerekiyor. "En büyük kırılganlığımız enflasyon" En büyük kırılganlığımız enflasyon ve enflasyon beklentileri. Getiri eğrisini mutlaka lehimize dönüştürmemiz gerekiyor. 90 günlük süre kabul edilirse vatandaş tarafından geliştireceğimiz araçların sayısı ve çeşitliliği de artacak. Bu noktada bankacılığın enflasyonun ineceğine katkı sunacağına inanıyorum. Yüksek enflasyon ile faiz arasındaki uçurum enstrümanları sınırlıyordu. Bankalar kur korumalı ürün dışında enflasyon korumalu ürünler de çıkarmalı. Enflasyonu bir hastalık olarak nitelendiriyorum. Faiz yüksek ateş. Ama asıl çözmemiz gereken hastalık enflasyon. Enflasyonu çözmeden yatırımcıyı ikna etmemiz mümkün değil. Birinci önceliğimiz enflasyonun ve beklentilerinin düşmesi olmalı. Bütün bankalar bu ürüne katılacaktır. Katılmamak için daha iddialı bir ürününüz olması gerekiyor. Toplantılarda böyle bir enstrümanı önermememiz bizim ayıbımız. Bu gibi durumlarda yaratıcılığımızı artırmamız gerekiyor. Bu şartlar altında bizler daha uygun daha sürdürülebilir ürünler çıkarmamız gerekiyor. "Ürün yarın bile hazır olabilir" TBB'deki toplantıdan sonra arkadaşlarımız bu gece yapacağı toplantıyla yarına bile hazır olabilir. Ben bankaların bu gece yapacağı çalışmayla yarına hazır olacağını düşünüyorum. Sisteme güven duymak çok önemli. Yastık altının geri geleceğini düşünüyorum. Bunun da izlerini görüyorum. Bugün efektif girişi gördük. Son 3 günü çıkarırsak İş Bankası özelinde yılbaşından bu yana 7,2 milyar dolarlık efektif girişi oldu. Sağda solda çıkan haberler dolayısıyla efektif çıkışı görülmüştü son günlerde. Artık bu gibi haberler tartışma dışında kalır diye düşünüyorum. Dünkü kararla birlikte TCMB'nin politika faizi daha önemli hale gelmiştir. Artık politika faizi herkes için belirleyici oluyor.
DEİK Türkiye-Libya İş Konseyi'nin Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) rakamlarından yaptığı araştırmaya göre, 2,44 milyar dolarlık ihracatın yapıldığı Libya, bu rakamla Türkiye'nin toplam ihracatından yüzde 1,06 pay aldı. Aralıkta yapılan ihracat ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75'lik artışla 238,9 milyon dolara ulaştı. Türkiye, geçen yıl 2,44 milyar dolarla Libya'ya en yüksek ikinci yıllık ihracatını gerçekleştirmiş oldu. Daha önce en yüksek rakam 2,7 milyar dolarla 2013 yılında görülmüştü. LİBYA'YA EN ÇOK KİMYEVİ MADDELER, MOBİLYA VE MÜCEVHER İHRAÇ EDİLDİ Libya'ya 2021 yılında en çok ürün ihraç eden sektörlerin başında 332 milyon dolarla kimyevi maddeler ve mamulleri geldi. Bu sektör ihracatını yıllık bazda yüzde 31,9 artırdı. Kimyevi maddeleri 298,1 milyon dolarla mobilya, kağıt ve orman ürünleri, 281,8 milyon dolarla mücevher, 251 milyon dolarla hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri, 246,5 milyon dolarla hazırgiyim ve konfeksiyon sektörleri takip etti. Libya'ya ihracat elektrik ve elektronikte 170,8 milyon dolar, çelikte 146,3 milyon dolar, demir ve demir dışı metallerde 127,5 milyon dolar, halıda 96,9 milyon dolar, makine ve aksamlarında 86,6 milyon dolar, çimentoda 55,6 milyon dolar, otomotiv endüstrisinde 54,3 milyon dolar olarak gerçekleşti. MÜCEVHER İHRACATI YÜZDE 435 ARTTI DEİK Türkiye-Libya İş Konseyi Başkanı Murtaza Karanfil, verilere ilişkin yaptığı değerlendirmede, iki ülke arasında imzalanan deniz yetki alanları anlaşması sonrası ikili ilişkilerde hızlı bir ivmelenme yaşandığını söyledi. Birçok alanda yaşanan ilerlemenin dış ticarete de yansıdığını, ihracatta artış oranının yüzde 64,9 olarak gerçekleştiğini dile getiren Karanfil, "Gelişmeler çok güzel ancak defalarca söylediğimiz gibi bu rakamlar bizler için yeterli değil. Libya, 300 milyon nüfusa hitap eden bir ülke. Afrika'ya açılan kapı olarak nitelendirdiğimiz Libya'ya ihracatımız hızla artmalı, bu ülke ile dış ticaret hacmimiz en az 10 milyar dolar olmalı" dedi. Geçen yıl Libya'ya en çok kimyevi maddeler grubunda ihracat yapıldığının bilgisini veren Karanfil, en dikkat çekici artışın yaşandığı sektörün mücevher olduğunu vurguladı. Karanfil, Libya'ya yapılan mücevher ihracatının 2021'de önceki yıla göre yüzde 435,3'lük artışla 281,8 milyon dolar olarak gerçekleştiğinin bilgisini verdi. KADİM DOSTLUĞUMUZU ÜLKELER ARASI EKONOMİYE DAHA FAZLA YANSITMALIYIZ Murtaza Karanfil, Türkiye ile Libya arasında 500 yılı aşkın kadim bir dostluk bulunduğunu belirterek, bu dostluğun ticari ilişkilere daha fazla yansıması gerektiğinin altını çizdi. Ülkelerin ekonomi STK'larının daha fazla iş birliği yapması gerektiğine dair daha önce de çağrıda bulunduğunu anımsatan Karanfil, şu değerlendirmelerde bulundu: "Türk iş insanları olarak Libya'ya gerçekleştirdiğimiz ticaretle bu ülkenin temel ihtiyaçlarının karşılanmasına ve halkın refahının artırılmasına önemli ölçüde katkı sağlıyoruz. Gerçekleştirdiğimiz ticaretle ayrıca Libya'ya insani görevimizi de yerine getiriyoruz. Libya'nın ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli bir katkımız var ancak şu anki rakamların daha ileri gitmesi gerekiyor. STK'larımız daha fazla iş birliği yapmalı, bu alanda daha çok faaliyet göstermeliyiz. Libya, Afrika'nın bütün ülkelerine kolay ulaşımı olması, Avrupa'ya ve ülkemize yakın bir coğrafi noktada bulunması nedeniyle çok önemli ve stratejik."
Türkiye ile Asya ve Türk Cumhuriyetleri'ni birbirine bağlaması planlanan Turan Yolu'nda sona gelindi. Azerbaycan'ın işgal edilmiş topraklarını Ermenistan'dan geri almasıyla gündeme gelen Zengezur Koridoru, Türkiye ile Türk Cumhuriyetleri'ni direkt birbirine bağlayacak. Gürcistan ve İran üzerinden yapılan geçişler ve buradaki kısıtlamalar son bulacak. SINIRSIZ TİCARET DÖNEMİ BAŞLAYACAK Bu yolla birlikte bir anlamda sınırsız ticaret dönemi başlayacak. Türkiye, yeni yol ve bağlantıların açılmasının olumlu etkileri olacağından hareketle Azerbaycan'ın batı bölgelerinde ülke ile birlikte yoğun bir inşa faaliyeti sürdürüyor. Hattın bu yıl açılması planlanıyor. Koridorun fonksiyonel hâle gelmesiyle Güney Kafkasya'da ekonomik işbirliği tesis edilebilecek. 1.1 TRİLYON DOLAR Zengezur, gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) toplamı 1.1 trilyon dolar olan Türkçe konuşan devletleri de birbirine bağlayacak proje olarak öne çıkıyor. Türkiye ile Azerbaycan'ın ticaret hacmi 4.5 milyar dolar civarında seyrediyor. Hedef ise 15 milyar dolar. Koridorla Orta Asya Türk Cumhuriyetlerine kesintisiz olarak karadan ulaşım sağlanabilecek. Sabah'ın haberine göre, Zengezur Koridoru, Çin'in Tarihî İpek Yolu'nun yeniden canlandırılması amacıyla hayata geçirdiği "Bir Kuşak Bir Yol Projesi" açısından da önem taşıyor. Koridorun işler hâle gelmesiyle Azerbaycan'ın Türkiye ile Çin arasındaki konumunun da Kuşak-Yol Projesi bağlamında pekişeceği ve Ukrayna Savaşı'nın ardından daha önemli hâle gelen proje için Zengezur'un kritik bir alternatif güzergâh olabileceği ifade ediliyor. Zengezur Koridoru veya Nahçıvan Koridoru, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nın Azerbaycan tarafından kazanılmasının ardından Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes antlaşmasının 9. maddesi gereğince Azerbaycan ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında bağlantıyı kuracak olan koridor olarak tanımlanıyor. AZERBAYCAN ODAK ÜLKE OLDU Karabağ zaferinin ardından ticari ilişkilerin de daha fazla arttığı Azerbaycan ile çok sayıda yeni proje ve işbirliği de gündemde. Birçok Sivil Toplum Kuruluşu da bu alandaki organizasyon ve işbirliklerine ağırlık verdi. 13. Boğaziçi Zirvesi'de Azerbaycan'ı hedef ülke yapmak istediklerini söyleyen Uluslararası İş Birliği Platformu (UİP) Kurucusu Cengiz Özgencil, "Azerbaycan uluslararası ticarette yeni bir lige doğru ilerliyor. Hem Türkiye hem de dünya ile çok daha güçlü ticari ilişkileri var. Turan Yolu'nun da devreye girmesi ile sınırsız bir ticaret dönemine geçmiş olacağız" dedi. Bu yıl 50 ülkeden iş ve devlet insanını İstanbul'da ağırlayacaklarını belirten Özgencil, "Bugüne kadar yabancı ülkelerden cumhurbaşkanı, başbakan, bakan, prens ve prenses düzeyinde kıymetli misafirleri ağırladık" diye konuştu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) rezervlerindeki yükseliş ivmesi 12 Ağustos haftasında da devam etti. TCMB verilerine göre brüt rezervler 12 Ağustos haftasında 5,1 milyar dolar artışla 113.7 milyar dolara yükseldi. Böylelikle son iki haftada brüt rezervlerde 12.5 milyar dolarlık artış izlendi. Net rezervler ise geçen hafta 11.8 milyar dolardan 15.7 milyar dolara yükseldi. Rezervlerdeki bu toparlanma swap hariç net rezervlere ise sınırlı bir şekilde yansıdı. Swap hariç net rezerv geçen hafta eksi 52.7 milyar dolar olarak kaydedildi. İki haftada bu kalemde 2.1 milyar dolarlık toparlanma izlendi.
Uluslararası ajanslarda yer alan açıklamaya göre, Suudi Arabistan’ın Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasında (TCMB) 5 milyar dolar tutarında mevduat hesabı açması için gerçekleştirilen görüşmelerde sona yaklaşıldığı aktarıldı. Habere göre, Suudi Arabistan Maliye Bakanlığı Sözcüsü, e-posta ile verdiği yanıtta, “(Türkiye Cumhuriyeti) Merkez Bankası ile 5 milyar dolarlık mevduat için son görüşmeleri yapıyoruz” ifadelerini kullandı. Haberde ayrıca adı açıklanmayan bir Türk yetkilinin, Suudi Arabistan ile mevduat anlaşması konusunda yürütülen görüşmelerin son aşamada olduğunu söylediği ileri sürüldü.
Kahramanmaraş merkezli 11 ilde yıkıma yol açan depremler, yapıların zayıflığını bir kez daha ortaya koydu. Binaların ülke çapında depreme ve diğer doğal afetlere dayanıklı hale getirilmesi gerekiyor. Türkiye genelinde dayanıklı binaların maliyeti 465 milyar dolar Dünya Bankası'na göre evleri güvenli hale getirmenin maliyeti 465 milyar dolar. Londra merkezli "Middle East Eye" haber sitesine göre, Dünya Bankası Aralık 2021'de bu konuda bir rapor yayımladı. Rapora göre milyonlarca özel mülkün acilen güçlendirilmesi gerekiyor. Dünya Bankası, Türkiye'deki yapı stoğunun büyük bölümünün 2000'den önce inşa edildiğine dikkat çekti. Bu yapıların, depreme ve iklim kaynaklı afetlere "dayanıksız" olduğu vurgulandı. Yapıların depreme ve diğer afetlere dayanıklı hale getirilmesi için güçlendirilmesi ya da yeniden inşa edilmesi gerekiyor. 6.7 milyon binadan sadece yüzde 4'ü yenilendi Rapora göre, Türkiye'de konut olarak kullanılan 6,7 milyon binadan sadece yüzde 4'ü yenilenmiş. Geri kalan binaların yenilenmesi için ek finansal metodlar geliştirilmesine ihtiyaç var. Binaların yenilenmesi için ev sahiplerinin bu fonlara ulaşabilmesi gerekiyor. Böylece orta ve alt gelir grubunun da, kentsel dönüşüm sürecinin parçası haline geleceğine dikkat çekiliyor. Dünya Bankası'ndan Türkiye'ye finansal destek Dünya Bankası, daha önce Türkiye'ye, kamu binalarının depreme dayanaklı hale getirilmesi için finansal destek verdi. Haziran 2021'de 140 okul, hastane ve diğer kamu binasının yenilenmesi projesine 265 milyon dolar fon sağlandı. 2004'ten 2015'e kadar "İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İSMEP)"e de kamu binlarının yenilenmesi için 550 milyon dolar finansman katkısı sunuldu. Ancak Dünya Bankası'nın 2018'deki raporuna göre özel mülkiyetli evlerin risklerinin azaltıması projesi ise yeterince uygulanmadı. Rapora göre hükümetin özel sektörü finanse etme konusunda endişeleri vardı. 2020'den itibaren ise hükümet, düşük konut kredisi kampanyalarıyla özel konut sektörüne doğrudan müdahaleye başladı. Deprem sonrası 1. 78 milyar dolar yardım vaadi Dünya Bankası, depremin ardından Türkiye'ye 1,78 milyar dolar yardım vaadinde bulundu.
